Bir şirketin gerçek mali durumunu anlamak için kullanılan en önemli finansal göstergelerden biri defter değeridir. Yatırımcılar, şirketlerin bilançosundaki bu değer sayesinde, şirketin sahip olduğu net varlıkları ve finansal gücünü ölçebilir.
Defter değeri, şirketin toplam varlıklarından borç ve yükümlülüklerin çıkarılmasıyla hesaplanır. Bu değer, yatırımcıların şirketin gerçek finansal durumunu anlamalarına yardımcı olurken, aynı zamanda şirketin piyasa değerinin analizinde de önemli bir referans noktasıdır.
Bu makalede, defter değeri kavramının ne olduğu, nasıl hesaplandığı, yatırımcılar için neden önemli olduğu, avantajları ve sınırlamaları, sektörel farklılıkları ve yatırım kararlarına etkileri detaylı biçimde ele alınacaktır.
Defter Değeri Kavramının Temelleri
Defter değeri, bir şirketin finansal tablolarında yer alan, varlıklarının toplamından borçların çıkarılmasıyla ortaya çıkan net değerdir.
Bu değer, şirketin sahip olduğu tüm maddi ve maddi olmayan varlıkların, yükümlülükler düşüldükten sonra elinde kalan gerçek değerini gösterir.
Yatırımcılar ve finansal analistler için, şirketin mali sağlığını anlamada temel bir ölçüttür ve şirketin piyasa değerinin altında mı yoksa üstünde mi işlem gördüğünü değerlendirmede kullanılır.
Defter Değerinin Bilanço ile İlişkisi
Bilanço, şirketin belirli bir tarihteki mali durumunu gösteren finansal tablodur.
Defter değeri, bilançoda yer alan toplam varlıklar ile toplam borçlar arasındaki fark olarak hesaplanır.
Bu nedenle, defter değeri şirketin bilançoya yansıyan gerçek varlık değerini temsil eder ve yatırımcılar için önemli bir bilgi kaynağıdır.
Defter Değeri Nasıl Hesaplanır?
Defter değeri hesaplanırken şu formül kullanılır:
Defter Değeri = Toplam Varlıklar – Toplam Borçlar
- Toplam Varlıklar: Nakit, gayrimenkul, makine, stoklar ve diğer tüm maddi varlıkların toplamıdır.
- Toplam Borçlar: Kredi, tedarikçi borçları, kısa ve uzun vadeli yükümlülükler dahil tüm borçları kapsar.
Örneğin, toplam varlıkları 100 milyon TL, toplam borçları ise 60 milyon TL olan bir şirketin defter değeri 40 milyon TL’dir.
Defter Değerinin Hisse Başına Düşen Değerle İlişkisi
Hisse bölünmeleri, hisse sayısını artırırken şirketin defter değerini değiştirmez; sadece hisse başına düşen değeri etkiler. Yatırımcılar, şirketin toplam defter değerini hisse sayısına bölerek, hisse başına düşen defter değerini hesaplayabilir.
Bu oran, hisse senedinin piyasa fiyatıyla karşılaştırılarak, hissenin gerçek değerinin altında mı yoksa üstünde mi olduğu analiz edilir.
Defter Değerinin Yatırımcılar İçin Önemi
Yatırımcılar, defter değerini şirketin gerçek finansal değerini ve varlıklarının piyasa tarafından nasıl fiyatlandığını anlamak için kullanırlar.
Piyasa koşulları bazen hisse fiyatlarını gerçek değerlerinden saptırabilir. Bu durumlarda defter değeri, yatırımcılar için bir referans noktası oluşturur.
Eğer bir şirketin piyasa değeri defter değerinin altındaysa, yatırımcılar bu hisseleri “ucuz” ya da “değerinin altında” olarak değerlendirebilir.
Şirketin düzenli temettü dağıtması, defter değerinin yanında uzun vadeli yatırımcılar için ayrı bir güven unsuru oluşturur.
Ayrıca rüçhan hakkını bilmeyen yatırımcılar, sermaye artışlarında hak kaybına uğrayabilir; bu nedenle defter değeri analizine ek olarak pay sahipliği hakları da bilinmelidir.
Defter Değeri ve Değer Yatırımı
Değer yatırımcıları, genellikle piyasa değeri defter değerinin altında olan şirketlere yatırım yapmayı tercih ederler. Likiditesi yüksek olan hisselerde piyasa derinliği, defter değerine yakın işlem görme ihtimalini artırır.
Bu strateji, şirketlerin gerçek varlık değerlerinin piyasa tarafından tam olarak takdir edilmediği durumlarda kâr etme amacı taşır.
Ancak, düşük defter değerinin her zaman iyi bir yatırım fırsatı olmadığını da unutmamak gerekir. Defter değeri avantaj sağlasa bile yatırımcılar, zararlarını sınırlamak için stop loss emirleriyle pozisyonlarını koruma altına almalıdır.
Defter Değerinin Avantajları
- Gerçek Varlıkların Gösterimi: Defter değeri, şirketin maddi varlıklarını doğrudan gösterir.
- Finansal Sağlığın Ölçütü: Şirketin net varlık değerini yansıtarak mali durum hakkında bilgi verir.
- Piyasa Değerine Karşı Referans: Piyasa fiyatlarının aşırı değerlenip değerlenmediğini anlamada yardımcı olur.
Defter Değerinin Sınırlamaları
Her ne kadar önemli olsa da, defter değeri bazı sınırlamalara sahiptir:
- Maddi Olmayan Varlıkların Tam Hesaplanmaması: Marka değeri, patent, know-how gibi maddi olmayan varlıklar defter değerine tam yansıtılamaz.
- Güncel Piyasa Değerini Yansıtmayabilir: Muhasebe kayıtları geriye dönük ve statik olabilir, piyasa koşullarını tam yansıtmayabilir.
- Sektörel Farklılıklar: Özellikle teknoloji veya hizmet sektörlerinde defter değeri düşük çıkabilir çünkü maddi varlık azdır.
- Brüt Takas: Bazı hisselerin brüt takas uygulamasında olması, yatırımcıların işlem esnekliğini azaltarak defter değerine dayalı stratejileri sınırlayabilir.
Sektörel Farklılıkların Defter Değerine Etkisi
Farklı sektörlerde defter değeri farklı şekillerde yorumlanmalıdır.
- Sanayi ve Üretim Sektörü: Ağır varlık yatırımları olduğundan defter değeri yüksek olabilir.
- Teknoloji ve Hizmet Sektörü: Maddi varlık az olduğundan defter değeri düşük çıkar, ancak piyasa değeri yüksek olabilir.
Bu nedenle sektör karşılaştırmaları yapılırken defter değeri tek başına kullanılmamalıdır.
Defter Değeri ve Diğer Finansal Oranlarla İlişkisi
Şirketlerin bilanço yapısını etkileyebilecek gelişmeler, Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden özel durum açıklamalarıyla duyurulur. Defter değeri, Fiyat/Defter Değeri (F/DD) oranı ile beraber sıkça değerlendirilir.
F/DD oranı, piyasa değerinin defter değerine bölünmesiyle hesaplanır ve hisse senedinin piyasa tarafından nasıl fiyatlandığını gösterir.
Tablo: Defter Değeri Hesaplama ve F/DD Oranı Örneği
Kalem Miktar (TL) Açıklama Toplam Varlıklar 100.000.000 Nakit, gayrimenkul, stoklar Toplam Borçlar 60.000.000 Krediler ve diğer yükümlülükler Defter Değeri 40.000.000 Toplam varlıklar – toplam borçlar Toplam Hisse Sayısı 4.000.000 Şirketin çıkardığı toplam hisse Hisse Başına Defter Değeri 10 TL Defter değeri / hisse sayısı Hisse Fiyatı 8 TL Piyasa fiyatı F/DD Oranı 0.8 Hisse fiyatı / Hisse başına defter değeri
Defter Değeri Değerlemesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yatırım yaparken defter değeri önemli bir gösterge olsa da, tek başına karar vermek risklidir. Örneğin yapılan sermaye azaltımları, şirketin bilanço yapısını yeniden şekillendirerek defter değeri üzerinde doğrudan etkili olabilir.
Bunlara ek olarak, Hareketli ortalamaların fiyatla kesiştiği noktalar, defter değeri ile birlikte değerlendirilerek alım-satım stratejilerine yön verir. Şirketin piyasa değeri, büyüme potansiyeli, kârlılık durumu, sektörel gelişmeler gibi faktörler de dikkate alınmalıdır.
Defter Değerine Göre İskontolu Hisseler (PD/DD < 1)
Aşağıda, anlattığımız kavramları pratiğe dökerek PD/DD oranı 1’in altında kalan hisseleri derledik. Oranlar, hem fiyat hareketleri hem de yeni bilançolarla hızla değişebileceği için düzenli kontrol önemlidir. Liste yalnızca tarama amaçlıdır; yatırım tavsiyesi değildir (YTD).
Defter değeri düşük olan bir şirket, finansal sıkıntı içinde olabilir veya varlıkların değeri piyasa tarafından düşük algılanıyor olabilir.
Aşağıdaki tablo, Borsa İstanbul’da PD/DD < 1 olan ve “defter değeri yüksek – fiyatı görece ucuz” kabul edilen seçilmiş hisseleri gösterir. PD/DD verileri Fintables sektör sayfalarındaki “Şirketler” tablolarından alınmıştır.
PD/DD’si 1’in altında olan bu hisseler, defter değerine göre iskontolu görünebilir ve piyasa koşulları iyileşirse yukarı yönlü potansiyel taşıyabilir. Ancak bu, “kesin yükselecek” anlamına gelmez; değer tuzağı riski vardır. Kararı güçlendirmek için özsermaye kârlılığı (ROE), F/K oranı, net borç/FAVÖK, serbest nakit akımı, kâr marjı trendi ve yaklaşan temettü/geri alım/yatırım katalizörlerini; ayrıca likidite, brüt takas, sektörel döngü ve KAP duyurularını birlikte değerlendirin. Pozisyon boyutunu sınırlayın, planlı zarar-kes kullanın ve verileri düzenli güncelleyin. Defter Değeri Nedir?: Şirketin toplam varlıklarından borçların çıkarılmasıyla bulunan net değer olup, yatırımcıların şirketin gerçek finansal durumunu anlamasında temel referanslardan biridir. Defter değeri, şirketin sahip olduğu net varlıkların finansal göstergesi olarak yatırımcılar için kritik öneme sahiptir. Doğru yorumlandığında, şirketlerin gerçek finansal sağlığı hakkında önemli ipuçları verir. Ancak tek başına değil, diğer finansal oranlar ve piyasa koşulları ile birlikte değerlendirilmelidir. Hisse Sektör PD/DD (son) AGHOL Holding 0,70 ALARK Holding 0,63 DOHOL Holding 0,60 KCHOL Holding 0,77 SAHOL Holding 0,66 NTHOL Holding 0,42 GSDHO Holding 0,41 AGYO Gayrimenkul (GYO) 0,38 AKFGY Gayrimenkul (GYO) 0,45 ALGYO Gayrimenkul (GYO) 0,41 ISGYO Gayrimenkul (GYO) 0,42 OZKGY Gayrimenkul (GYO) 0,36 SNGYO Gayrimenkul (GYO) 0,41 DOAS Otomotiv 0,74 TMSN Otomotiv 0,89 PLTUR Otomotiv/Kiralama 0,95 THYAO Ulaştırma (Havayolu) 0,56 GSDDE Ulaştırma (Denizcilik) 0,60 VESTL Dayanıklı Tüketim 0,29 VESBE Dayanıklı Tüketim 0,47 IHEVA Dayanıklı Tüketim 0,53 Sonuç
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)